Durf te sterven
Sterven is durven luisteren naar jezelf. Hoe leef jij jouw leven? En hoe zie je de afronding van je leven voor je? Hierover durven nadenken en spreken, vraagt moed. En het levert veel op.
We hebben het einde van het leven (meestal) niet in de hand. Het leven kan rommelig zijn en onverwachte wendingen nemen. En dat geldt ook zeker voor de laatste levensfase. Misschien worstel je met loslaten, met gevoelens van kwetsbaarheid, niet-weten, pijn of onzekerheid over het verloop van het stervensproces.
Het is de moeite waard om de keuzes te herkennen die er zijn om jouw vingerafdruk van je leven en je levenseinde te maken.
De meesten van ons leven eigenlijk zo maar wat aan
Alsof ze van d’r leven niet dood zullen gaan
Vergeten het sterven
En komt dan de dood met z’n scherpe zeis
Dan zijn ze verward of compleet van de wijs
Want ze zien ‘m als een vijand, die niet werd verwacht
In plaats van een vriend, die allang op je wacht
En die gaarne je gunst wil verwerven
Mens, durf te sterven.
Fons Jansen (1988)
Ik kan je gidsen wanneer je jouw invulling geeft aan Durf te Sterven:
Vingerafdruk
Hoe ziet jouw vingerafdruk van je leven en je levensafronding eruit? Wat is jouw levensverhaal? Het gaat over jouw ervaringen, emoties en gedachten over je sterven. Samen komen we tot een helder verhaal.
Medisch zorgplan en behandelwensen
Maak kenbaar wat je wel graag, maar ook wat je niet meer wilt qua zorg en behandelingen. En door wie je graag verzorgd wil worden aan het einde van je leven. Ik kan meedenken hoe je dit kunt regelen.
Levenskeuzes
Wat heb jij nodig om de keuzes die je in je leven hebt gemaakt volledig te accepteren? Hoe kan jij het leven (los)laten? Erover praten helpt.
Wensen wanneer het einde van het leven nadert & nazorg
Wie moeten er zijn als het einde van je leven nadert? Wat laat jij de mensen die je liefhebt na om zonder je verder te kunnen? Daar kunnen we samen over nadenken en ik kan helpen bij het regelen.
Zakelijke afronding goed voorbereid
Mijn bundeling van formulieren en voorbeelden biedt steun bij het vastleggen van je (zakelijke) wensen en afspraken. Uiteraard kan ik ook helpen bij het invullen.
Hoe zou het zijn als praten over de dood, over rouw en verlies, verdriet en lijden gewoon is? Praten over het leven en het sterven is van en voor iedereen.
Waarom stilstaan bij jouw levenseinde?
Door stil te staan bij jouw levenseinde:
- kun je je wensen vastleggen vóórdat je in een mogelijke crisissituatie belandt
- kun je je keuzes persoonlijk delen met mensen die voor jou belangrijk zijn
- kun je zelf regie voeren over hoe en door wie je je wilt laten verzorgen en wie er om je heen zijn
- verminder je het risico op een ongewenste medische behandeling, omdat je betrokkenen over je keuzes hebt geïnformeerd
- kun je verkennen of je keuzes (financieel) haalbaar zijn. Sommige keuzes vragen om een sterk steunnetwerk. Keuzes die in een crisissituatie worden genomen, leiden vaak tot onnodig hoge kosten
- ontlast je je naasten en dierbaren van vragen over hoe zij er het best voor jou kunnen zijn. Je stelt je vrienden en ook professionals in de gelegenheid om jouw wensen te respecteren
- help je de mensen die je zullen missen om te rouwen en moedig je ze aan om opnieuw voor het leven te kiezen.
Voor wie
Voor jou – Hoe luister je naar hoe jij het leven ziet en wat jouw keuzes zijn bij de afronding ervan? Welk beeld heb jij van jouw dood? Wat beangstigt je? Of welk goed voorbeeld van een overlijden heb jij? Waar haal jij moed vandaan?
In je rol als zoon en dochter/vriend(in) – Je ouder/vriend(in)/buurvrouw vertelt je dat hij/zij ernstig ziek is. Wie en wat wil jij betekenen? Welke vragen roept het op? Wat heb je nodig om deel te zijn en blijven van het proces van het sterven? Waar kan jij steun organiseren? Wat heeft de relatie met je ouder/vriend(in) nodig om in contact te blijven?
In je rol als ouder – Wat kun je je kinderen betekenen wanneer zij horen dat opa/oma niet lang meer zal leven? Wat kun jij voor hen doen om het afscheid en overlijden te ervaren als deel van het leven en als een levenservaring? Wat kun jij hen bieden als voorbeeld?
In je rol als collega – Je collega is zijn/haar partner verloren, wat vraagt dit van jou? Je leidinggevende verlies zijn/haar moeder, wat kan jij betekenen? Je werkt op een locatie waar mensen sterven en wil met collega’s ervaringen delen en met elkaar leren.
Hoe zou het zijn als praten over de dood, over rouw en verlies, verdriet en lijden gewoon is. Praten over het leven en het sterven is van en voor iedereen.
Naast jou
Luisterend oor
Ik bied je een luisterend oor en stel open vragen, zodat jij ontdekt en ervaart wat belangrijk is in jouw levensverhaal. Praten en nadenken over de dood wordt gewoon.
Keuzes aan het einde van het leven
Ik informeer je over de keuzes waar je mogelijk voor komt te staan aan het einde van je leven, zodat je je behandelwensen kunt vastleggen. Hiermee voorkom je ongewenste medische behandelingen. Je ontzorgt mensen die je na staan als je aangeeft hoe zij er het beste voor je kunnen zijn.
Terugblik op het leven
Terugkijken op je leven helpt vaak bij het accepteren ervan. Ik ben er voor jou en verwelkom je terugblik op het leven. Ook wat niet gezegd kan worden, kan gehoord worden. In deze momenten zijn ook schaamte, schuld, boosheid en pijn welkom. Acceptatie maakt het eenvoudiger het leven los te laten.
Wensen en afspraken vastleggen
Ik kan een gids zijn en zorgen dat je goed geïnformeerd bent door je voorbeelden te geven van formulieren en lijstjes waarin je je wensen en afspraken kunt vastleggen.
Verbinden met mensen
Ik kan op jouw verzoek de verbinder zijn tussen jou en de mensen die van je wensen en keuzes op de hoogte zouden moeten zijn. Bijvoorbeeld door een familiegesprek te organiseren. Ook kan ik de boodschapper zijn van jouw adviezen over hoe mensen verder kunnen leven zonder jou.
Aanwezig zijn
Indien gewenst, ben ik bij je of nabij wanneer het einde van je leven nadert.
Nazorg
Na je overlijden ben ik in de buurt om nabestaanden op weg te helpen in de wereld zonder jou.
Misschien ben je bang dat “het leven over is” als je wensen over de afronding van het leven eenmaal vastliggen. Weet dat je alles altijd weer kunt wijzigen. De ervaring leert dat dingen overdacht en geregeld hebben rust geeft.
Zie mij als een medereiziger op jouw levenspad. Ik kom naast je lopen om naar je leven te kijken tot en met het einde; ik kan je gids zijn om inzicht te krijgen in wat voor jou belangrijk is en moedig je aan om de voor jou belangrijke mensen te betrekken bij afrondingen in jouw levensverhaal.
Patricia Koster
Durven leven is volgens mij een kunst. Je bewustzijn van de keuzes in je leven, een constante oefening. Aanwezig zijn bij het gestruikel, de onhandigheid en het lijden in het leven vind ik steeds opnieuw een moedig besluit.
Ik hou van mensen, en luister graag naar hun verhalen. Ik leefde in verschillende landen in Afrika en Azië waar mensen met elkaar cultuur bouwen waarin het leven en het sterven in een ander licht staan dan in Nederland. Ik ben altijd nieuwsgierig hoe (familie)tradities en gewoontes het leven bepalen.
In mijn eigen leven heb ik een lange weg afgelegd om het verlies van mijn tweelingzus en eerstgeborene te accepteren. Ik heb niet geleerd hoe dat verlies te voelen en ook geen voorbeeld gehad hoe met het niet-weten om te gaan of hoe dat te delen. Op het levenspad wat ik heb gekozen, leerden mensen me hoe aanwezig te zijn bij lijden. En hoe mijn grenzen te leren kennen en deze te respecteren. Zij lieten mij ervaren dat “er zijn” meestal dat is wat nodig is. In het niet-weten verblijven en te vertrouwen dat wat is, niet statisch is.
Inmiddels heb ik een groep mensen om mij heen met wie ik het leven vier, dans, leer en het vallen en opstaan oefen. En hierin mijn sterfelijkheid omarm.
Als je ervoor open staat, nodig ik je uit om je eindigheid aan te kijken en als vriend te verwelkomen. Ik ontmoet je graag als de verhalenverteller van jouw leven die diep van binnen weet hoe het laatste hoofdstuk verteld zal worden. Als mede-reiziger vergezel ik je op je levenspad. Ik kan volgen, leiden en gidsen en mensen die voor jou belangrijk zijn verbinden. Nieuwe wegen zoeken of oude routes opduiken.
Kijk voor meer informatie over opleidingen en training die ik heb afgerond o.a. (Corporate Antropologie), (luister)coach, stervensbegeleider, Soulmidwife– Linked In , Landelijke Expertise Centrum, Soulmidwives, Centre for Transformational Presence.
Samen met
Op deze website laat ik zien hoe ik sterven zie als deel van het leven en als een proces. Ik geloof dat we in het leven kunnen leren om wijs te sterven. En dat we een taak hebben om na te laten hoe we hebben geleefd, zodat we de wijsheid die we hebben opgedaan doorgeven en ons sterven een voorbeeld is voor anderen.
Voor mij is het een keuze om aanwezig te zijn naast mensen in hun stervensproces.
Samen met anderen die zich op vergelijkbare wijze inzetten voor bewuste keuzes bij het sterven, werk ik aan nieuwe organisatiemodellen en alternatieve financieringsvormen. Willen we als maatschappij mensen bijstaan in hun stervensproces, dan vraagt dit om nieuwe samenwerkingen en integrale netwerken. Ik vind het van groot belang dat aandacht voor sterven niet afhankelijk is van de inzet van vrijwilligers of dat de kwaliteit en inzet van professionals wordt bepaald door beperkte zorgbudgetten. Ik wens dat meer mensen bewuste keuzes kunnen maken over de afronding van hun leven en ik wil mede mogelijk maken dat we naast grote aantallen mensen kunnen lopen. Dat vraagt om mensen die “durf te sterven” aangaan. Wil je aansluiten en samen verder bouwen, neem dan contact met me op.
Als antropoloog leer ik door te doen, te ervaren, voelen en in contact met mensen te begrijpen wat nodig is. Terwijl ik meebouw aan een nieuwe organisatie rond sterven, ben ik actief als medereiziger van mensen op hun levenspad; begeleid ik (huiskamer)gesprekken over sterven; organiseer ik bijeenkomsten over relevante thema’s waaronder ‘Aandachtig aanwezig zijn in Compassie’.
Mijn vriendin ervoer meer rust nadat zij de huisarts uitgebreid verteld had over haar behandelwensen. Op advies van Patricia had ze mij gevolmachtigd en wist ze dat ik haar wensen uit zou spreken op het moment dat zij dit zelf niet meer kon.
Mijn vader was verrast na zijn gesprek met Patricia. Alles had hij al vastgelegd in een levenstestament. Maar hij had er nog nooit stil gestaan bij de gedachte ons zijn levensverhaal aan te reiken en een persoonlijke boodschap mee te geven.
Meer informatie over de kosten bij ‘Werkwijze‘.
Contact
Durf te sterven is een handelsnaam van Participate.